Μονή

Στὸ Λόφο τῆς Ἐλπίδας βρίσκεται ἐγκατεστημένη ἡ Πατριαρχικὴ καὶ Σταυροπητιακὴ Μονὴ τῆς Ἁγίας Τριάδος. Αὐτὸς ὁ τίτλος ἀπαντᾶται νωρίς, ἀλλὰ τὸ ἴδιο νωρὶς βρίσκει κανεὶς καὶ ἄλλες ὀνομασίες, ἱστορικὲς καὶ μή, ὅπως ἡ «μονὴ τῆς (τοῦ) Χαλκίτου», «τὸ μοναστήρι τῆς Χάλκης», «ἡ μονὴ τῶν Δεσποτῶν», «ἡ Σιών», «ἡ Νέα Σιών», «τοῦ Ἐσόπτρου», «τοῦ Κατόπτρου», «Περίβλεπτος», «Στούδιον Σοφίας καὶ Μαθημάτων».

Στή «μονὴ τῆς Χάλκης» σώζεται μαρτυρία ὅτι παρέμεινε ὡς ἀσκητὴς γιὰ δέκα χρόνια (809-811) ὁ Θεόδωρος Στουδίτης.

Ἐπίσης διέμεινε γιὰ δέκα χρόνια στὴ «μονὴ τῆς Χάλκης», πιθανῶς ἐδῶ, ἡ αὐτοκράτειρα Θεοδώρα, χήρα τοῦ Λέοντος E᾽, μαζὶ μὲ τὸν υἱό της Βασίλειο, ὕστερα ἀπὸ ἐντολὴ τοῦ αὐτοκράτορα Μιχαὴλ B᾽ (9^ος αἰ.).

Τὸ 1063 ἡ βασίλισσα Αἰκατερίνη ἡ Κομνηνή, μὲ τὸ μοναστικὸ ὄνομα Ξένη, ἀφιερώνει στὴ μονὴ χειρόγραφο εὐαγγέλιο, στὸ ὁποῖο ὀνομάζει τὴ μονὴ ὡς «μονὴ τῆς ἁγίας Τριάδος Χάλκης».

Ἄγνωστος παραμένει ὁ ἀκριβὴς χρόνος ἵδρυσης τῆς μονῆς τῆς Ἁγίας Τριάδος. Σύμφωνα μὲ μία παράδοση, τὴν ὁποία πρῶτος κατέγραψε ὁ Κωνστάντιος A᾽ ὁ ἀπὸ Σιναίου (19^ος αἰ.), ἱδρυτὴς τῆς μονῆς φέρεται ὁ ἱερὸς Φώτιος A᾽ πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (858-867, 877-886). Αὐτὴ τὴν ἄποψη υἱοθέτησαν οἱ περισσότεροι ἀπὸ τοὺς μεταγενέστερους, οἱ ὁποῖοι ἔγραψαν κάτι γιὰ τὴ μονή. Αὐτὴ ἡ παράδοση πέρασε καὶ στὴν ὑμνολογία τῆς Ἐκκλησίας. Ἴσως ἡ μονὴ νὰ ἦταν ἀρχαιότερη καὶ ὁ ἱερὸς Φώτιος νὰ ὑπῆρξε ὁ πρῶτος ἀνιδρυτής (κτήτοράς) της.

Ἤδη ἀπὸ τὴν ἵδρυση τῆς Ἱερᾶς Θεολογικῆς Σχολῆς (τῆς Χάλκης) τὸ 1844, ἡ ἱερὰ μονὴ τῆς Ἁγίας Τριάδος, μὲ πρῶτο σχολάρχη της τὸν μητροπολίτη Σταυρουπόλεως Κωνσταντῖνο Τυπᾶλδο (1795-1867), ἀποδέχθηκε τὴν προαναφερθεῖσα παράδοση καὶ ἀναγνώρισε ὡς προστάτη τόσο τῆς μονῆς ὅσο καὶ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τὸν ἱερὸ Φώτιο. Αὐτὴ ἡ συγκυρία ὑπῆρξε πολὺ ἐπιτυχὴς καὶ ἀπὸ πλευρᾶς ἰδεολογικῆς κατεύθυνσης, δογματικῶν ἀρχῶν καὶ γενικῆς μόρφωσης. Μάλιστα, τελεῖ τὴ μνήμη του πανηγυρικὰ τὴν 6^η Φεβρουαρίου, ἐνῷ πανηγυρίζει καὶ κατὰ τὴν ἑορτὴ τῆς Ἁγίας Τριάδος διατηρῶντας τὴν ἀρχαία μοναστικὴ παράδοση.

Ἡ ἑορτὴ τοῦ ἱεροῦ Φωτίου ἑορτάζεται πανηγυρικῶς κάθε χρόνο ἀπὸ τὴν «Ἑστία Θεολόγων Χάλκης» στὴν Ἑλλάδα, τὴν Κυριακή, ἡ ὁποία συμπίπτει πρὶν ἢ μετὰ τὴν ἑορτή, μὲ πανηγυρικὴ λειτουργία καὶ μὲ τὴν ἐτήσια συγκέντρωση τῶν μελῶν της στὴν Ἀθήνα.

Ἀπὸ τὴν ἀρχή, πιθανῶς τὸν 9^ο αἰ., ἡ μονὴ ὡς σταυροπηγιακὴ εἶχε τὴν ἐξάρτησή της ἀπὸ τὸν Οἰκουμενικὸ Θρόνο. Ἡ σταυροπηγιακή της ἀξία ἀνανεώνεται ἀπὸ τοὺς κατὰ καιροὺς Οἰκουμενικοὺς Πατριάρχες (Μητροφάνη Γ᾽ 1569, Γαβριὴλ Δ᾽ 1781, Γερμανὸ Δ᾽ 1843).

Δεύτερος ἀνακαινιστὴς τῆς μονῆς ἦταν ὁ Μητροφάνης: α. Μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1540-1545, μοναχὸς καὶ ἡγούμενος, β. ὡς Μητροπολίτης Καισαρείας μεταξὺ 1551-1565, καὶ γ. ὡς Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Μητροφάνης ὁ Γ᾽ (1565-1572, 1579-1580). Ὁ Μητροφάνης ἔκτισε ἀπὸ τὴν ἀρχὴ καὶ διακόσμησε τὴν ἐρειπωμένη μονή, συνέστησε ἐκ νέου τὴν ἀδελφότητα, ἔγινε ἡγούμενος καὶ ἐμπλούτισε τὴ μονὴ μὲ μία βιβλιοθήκη χειρογράφων.

Τρίτος κτήτορας καὶ εὐεργέτης τῆς μονῆς ἦταν τὸ 1772 ὁ μοναχὸς καὶ ἡγούμενος Σαμουὴλ ἀπὸ τὴν Χίο. Ἀνοικοδόμησε τὰ τείχη καὶ τὸν περίβολο, τὴ βόρεια πλευρά, ἀνοικοδόμησε καὶ καλλώπισε τὸν ναό, ἔκτισε νέα κελλιὰ καὶ οἰκίσκους, κατασκεύασε τὶς στέρνες, τὴ μία στὴν κύρια εἴσοδο καὶ τὴν ἄλλη κοντὰ στὸν ναό.

Τέταρτος κτήτορας καὶ ἀνακαινιστὴς τῆς μονῆς ὑπῆρξε ὁ Πατριάρχης Γερμανὸς Δ᾽ (1842-1845, 1852-1853). Ὁ Γερμανὸς ἔχοντας ἐπισκεφθεῖ τὸ 1842 τὴν ἐρειπωμένη καὶ κατεστραμμένη ἀπὸ φωτιὰ τὸ ἔτος 1821 ἱερὰ μονή, καὶ μετὰ ἀπὸ ἄδεια τῆς ὀθωμανικῆς ἀρχῆς, ἀνέλαβε τὴν ἀνίδρυσή της, τοῦ βασικοῦ κτιρίου, τοῦ φούρνου, τοῦ μαγειρείου, τῆς κινστέρνας κ.λπ.. Ἐπίσης ἀνακαίνισε τὴν ἐκκλησία τῆς μονῆς, ἡ ὁποία εἶχε ὑποστεῖ βλάβες ἀπὸ σεισμὸ καὶ ἦταν ἐτοιμόρροπη. Τὴν 13^η Σεπτεμβρίου 1844 ὁ Πατριάρχης μὲ συλλειτουργοὺς τοὺς μητροπολίτες τοῦ Θρόνου τέλεσε αὐτοπροσώπως τὰ ἐγκαίνια τῆς ἐκκλησίας.

Παρακάτω δίνονται τὰ ὀνόματα ὅσων ὑπῆρξαν ἡγούμενοι τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίας Τριάδος Χάλκης:

1. Ἀνώνυμος, ἡγούμενος τῆς μονῆς τῆς Χαλκίτου (809-811), πιθανῶς ὁ Εὐδόκιμος, ὁ ὁποῖος ἀναφέρεται ἀπὸ τὸν Θεόδωρο Στουδίτη.

2. Ἰωάννης ὁ μοναχός, ὁ ὁποῖος ἀνακαίνισε τὴ μονὴ τοῦ Χαλκίτου.

3. Κλήμης ὁ A᾽, ὁ ὁποῖος ἀναφέρεται σὲ ἐπιστολὴ τοῦ Θεόδωρου Στουδίτη, τὴν ὁποία ἀπέστειλε στὴν αὐτοκράτειρα Θεοδοσία.

4. Λέων ὁ μοναχός, πιθανῶς στὰ χρόνια τοῦ αὐτοκράτορα Ἰωάννη Α᾽ τοῦ Τσιμισκῆ (969-976).

   Μετὰ ἀπὸ τὸν Λέοντα καὶ ἕως τὸ 1540 τὰ ὀνόματα τῶν ἡγουμένων παραμένουν ἄγνωστα.

5. Μητροφάνης, α. 1540-1545, β. 1551-1565.

6. Μοναχὸς Ἰωσήφ, 1609-1616 ἐπὶ Πατριάρχου Γαβριὴλ A᾽.

7. Ἱερομόναχος Μάξιμος, ὁ ὁποῖος ἀναφέρεται σὲ χειρόγραφο τῆς μονῆς.

8. Διονύσιος A᾽, 1691.

9. Κλήμης B᾽, 1714.

10. Ἱερομόναχος Ἀρσένιος.

11. Διονύσιος B᾽.

12. Ἰάκωβος A᾽.

13. Ἱερομόναχος Ἰωσήφ.

14. Σαμουὴλ 1778.

15. Ἱερομόναχος Ἄνθιμος.

16. Δαμασκηνός.

17. Ἱερομόναχος Ἀθανάσιος, 1826.

18. Ἰάκωβος ὁ B᾽ ἀπὸ τὴν Ἄνδρο, 1826-1834.

Μετὰ τὴν ἵδρυση, κατὰ τὸ 1844 (-1971/1991), τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς οἱ ἑκάστοτε σχολάρχες λάμβαναν καὶ τὸ ἀξίωμα τοῦ ἡγουμένου τῆς ἱερᾶς μοναστικῆς καὶ κοινοβιακῆς ἀδελφότητας, τὴν ὁποία ἀπαρτίζουν μὲ ἕναν ἰδιότυπο τρόπο οἱ ἀδελφοὶ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς τῆς Ἁγίας Τριάδος, οἱ καθηγητὲς καὶ οἱ μαθητές της spying apps. Μόνο ἡγούμενοι ὑπήρξαν οἱ Μητροπολῖτες Σταυρουπόλεως Μάξιμος Ρεπανέλλης (γιὰ τὸ διάστημα 1971-1991), Θεωδορουπόλεως Γερμανὸς Ἀθανασιάδης (1991-1995), Μοσχονησίων (νῦν Γέρων Δέρκων) Ἀπόστολος Δανιηλίδης (1995-2011). Ἀπὸ τὸν Σεπτέμβριο τοῦ 2011 ἕως σήμερα, ἡγούμενος εἶναι ὁ Μητροπολίτης Προύσης Ἐλπιδοφόρος Λαμπρυνιάδης, ὁ ὁποῖος κατόπιν ἀδείας και προτροπῆς τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. κ. Βαρθολομαίου, προχώρησε στὴν ἀνασύσταση μοναστικῆς ἀδελφότητος. Σήμερα ἡ ἀδελφότητα ἀπαριθμεῖ 5 πατέρες.